To trzeba zobaczyć! (odc. 4): Rękopis znaleziony w Saragossie

rys. Daniel Baum

Można zaryzykować stwierdzenie, że w tytule tego filmu większość ludzi zawsze wstawia słowo

"pamiętnik", "brudnopis" albo "czystopis", ale nigdy nie chodzi o żadne z nich.

Tak więc „Rękopis znaleziony w Saragossie”, mimo że jego tytuł bywa bardzo mylący, jest genialną komedią z 1964 r. w reżyserii Wojciecha Jerzego Hasa, którą obejrzały setki tysięcy widzów.

To prawda, że jest niesamowicie długi, ale to z pewnością nie jest dłużyzna – a nawet chciałoby się rzec, że „szkoda, że nie trwa jeszcze dłużej” albo „szkoda, że to nie serial”. W Polsce film emitowany był w pełnej wersji trwającej 180 minut, ale jego sława sięgnęła nawet daleko poza granice naszego kraju: film był emitowany w USA oraz Wielkiej Brytanii, ale skrócono go do 152 i 125 minut. 

Potwierdzeniem jego sukcesu i tego, że przede wszystkim trzeba go zobaczyć, jest to, że w latach 90. Jerry Garcia, Martin Scorsese i Francis Ford Coppola sfinansowali remastering oryginalnej kopii filmu, który już odrestaurowany ukazał się na VHS oraz DVD w 2001.

TAK! Ta komedia zwróciła uwagę gigantów hollywoodzkiego kina!

Co więcej, Martin Scorsese, Luis Buñuel, David Lynch, Lars von Trier, Harvey Keitel oraz pisarz Neil Gaiman uważają go za jeden z najwybitniejszych filmów kina światowego!
  
Has nakręcił „Rękopis...” według powieści hrabiego Jana Potockiego i opowiada w nim historię młodego oficer Alfonsa van Wordena, który zmierza do Madrytu, żeby objąć stanowisko kapitana w gwardii walońskiej.

Wbrew przestrogom swojej służby wybiera najkrótszą drogę, która wiedzie przez góry Sierra Morena. Góry mają podobno być siedliskiem duchów i żywych trupów. Alfons trafia do gospody, gdzie poznaje dwie mauretańskie księżniczki, które w jakimś celu przybyły do Hiszpanii (jak te księżniczki wyglądają... ach...). 

Alfons przysięga kobietom, że nikomu nie wyjawi tajemnicy ich spotkania. Spędza z nimi noc, a nad ranem budzi się pod szubienicą braci Zoto. Błądząc natrafia na dom pustelnika, który opiekuje się obłąkanym Paszeko.

Kolejno swoje historie opowiadają Alfons i Paszeko. Van Worden nocuje u pustelnika, a następnego dnia znów budzi się pod szubienicą. Zostaje schwytany przez inkwizycję. Podczas tortur Alfonsa wyswobadzają z rąk inkwizycji bracia Zoto i księżniczki. Alfons spotyka następnie kabalistę i przywódcę Cyganów. Mnożą się kolejne opowieści, które w zadziwiający sposób zaczynają się łączyć...

Choć komedia jest czarno-biała, a w tamtych czasach już regularnie kręcono filmy w pełni kolorowe, to Has zrobił to w pełni świadomie. Nie mamy żadnych wątpliwości co do tego, że to jeszcze bardziej podbija efekt czarów i magii. Choć wisielcy, księżniczki i żywe trupy w kolorze mogliby wyglądać jeszcze bardziej groteskowo, to nie oni są tu na pierwszym planie. Główną rolę gra Zbyszek Cybulski, a obok niego, w ciągu 180 minut, pokazują się między innymi: Iga Cembrzyńska, Beata Tyszkiewicz, Elżbieta Czyżewska, Leon Niemczyk, Gustaw Holoubek, Janusz Kłosińki i Bogumił Kobiela.

Filmową Hiszpanię, a przede wszystkim okolice Madrytu zagrały: Jura Krakowsko-Częstochowska, w okolice Olsztyna, okolice Częstochowy, Wrocław i okolice Morskiego Oka – to tam wybudowano ogromne dekoracje do scen madryckich, czyli plac Słońca, winiarnie, kościół i gospodę. 

Kolejną ciekawostką jest to, że w filmie oprócz ludzi wystąpiły egzotyczne zwierzęta: tresowany sęp z Hamburga, czterometrowy pyton z warszawskiego zoo i cztery muły z Krakowa. 

A Wy? Obejrzeliście „Rękopis...”? Może i Wam myli się jego tytuł? 

„Pamiętnik... tfu.. Rękopis znaleziony w Sargossie” to komedia, o której można powiedzieć, że jeśli się jej nie widziało, to jest to na tej samej zasadzie, jak z jazdą nad morze. Być nad morzem i nie zamoczyć stóp w wodzie to jak nie być nad morzem w ogóle. Oglądać filmy z PRL-u, a nie widzieć „Rękopisu...” to jak nie znać polskiego kina! 

I nie chodzi o światowy format tej komedii, ale przede wszystkim o to, że ona niesamowicie wciąga i budzi w widzach tęsknotę za dzieciństwem, kiedy to wierzyło się w te wszystkie duchy, zmory i potwory ;)

Pozdrawiamy!
Ekipa Studia Filmowego Hybrys